Yto Barrada (1971) is een Marokkaanse beeldende kunstenaar, dochter van een Franse vader en een Marokkaanse moeder. Ze is in Parijs geboren, opgegroeid in Marokko, heeft aan de Sorbonne in Parijs politieke wetenschappen gestudeerd, maar ook lang in de VS gewerkt en gestudeerd, waar ze nog altijd een deel van het jaar woont. Haar standplaats is Tanger. Ze is al een befaamd kunstenaar die tentoonstellingen in de grote musea heeft gehad. Haar werk heeft alle kenmerken van dit kosmopolitische bestaan: Marokkaanse cultuur tegenover Frans rationalisme, moderne technologie tegenover simpele leefvormen, beelden modernisme tegenover ‘inheemse’ en ‘primitieve’ cultuur, Afrikaans licht en kleur tegenover industriële vormen en kleuren. Je kunt zeggen dat al haar beeldende uitingen samengestelde boodschappen zijn die ingrediënten van dit rijke arsenaal aan tegenstellingen bevatten. De stadscultuur van Tanger blijft de basis, maar ook die mengt ze met modernistische cultuur zoals haar foto’s (zij is als fotograaf begonnen) laten zien (zie de volgende twee foto’s).
Deze vermenging van modernisme en lokale kleur en sfeer klinkt nog door in de recente textiel schilderijen die op de tentoonstelling zijn te zien.
In 2006 begon zij in Tanger een cinematheek, in een gebouw dat weer alle kenmerken heeft van de moderne technologie die door de Westerse kolonisten is geïntroduceerd; je zou het koloniale romantiek kunnen noemen.
Barrada gebruikt al vroeg de kindertaal uit de ‘blokkendoos’ om haar positie van het Westerse imperialisme in industrie en architectuur in haar wereldbeeld in te lijven. Op de hier geproduceerde afbeelding van ouder werk zien we de schaduw van twee uitgebuite bouwvakkers er doorheen geprojecteerd. Op de tentoonstelling is de film ‘Tree identification for beginners’ te zien die volgens dit principe is gemaakt. Die film is lang en moeilijk te volgen. Leuker is de kindertekening waar Barrada haar hele wereldbeeld samenvat (afbeelding).
Barrada’s wereldbeeld
Het is bij deze tentoonstelling begonnen om de werken van de Amerikaanse ‘abstracte’ schilder Frank Stella die hij in de jaren zestig van de vorige eeuw in Marokko maakte. Hij stapte daarmee in het voetspoor van onder meer Paul Klee en August Macke. Die maakten in 1914 de beroemde Tunisreis (zie mijn blog https://www.egbertdommering.nl/?p=646 ), om hun Westerse wereldbeeld te confronteren met het licht en de kleur van Afrika. Deze beroemde ‘moderne’ schilderijen van Stella zijn gebaseerd op Marokkaanse tegeltableaus. Barrada maakte in de werken ‘After Stella’ een vertaling naar haar eigen cultuur van deze picturale verovering, die zij als een vorm van toe-eigening opvatte. Paradoxaal genoeg gebruikt ze daarbij ook de cultuur van de papieren bureaucratie die de kolonisten hebben achtergelaten. Dit zijn de vellen met stippelpatronen (zie laatste afbeelding).
met de Afrikaanse kleur in de tentoonstelling
Afrikaans kantoorpapier
De tentoonstelling is, in tegenstelling tot de andere tentoonstellingen in het Stedelijk, door Barrada’s vormgever bijzonder mooi ingericht. De toelichting op de tentoonstelling is, zeker bij een eerste presentatie van dit gecompliceerde oeuvre in Nederland, bijzonder summier.
Geraadpleegde literatuur:
Lionel Bovier & Clément Dirié (eds.), Yto Barrada, J.R.P. Ringier (www.jrp.ringier.com) 2010 (aanwezig in de bibliotheek van het Stedelijk Museum)
De Tunisreis e.a. https://www.egbertdommering.nl/?p=646